تحقیق کاشی کاری در آثار معماری دوره صفویه

توضیحات

عنوان: کاشی کاری در آثار معماری دوره صفویه و بررسی کاشی کاری مسجد شیخ لطف الله اصفهان در دوره صفویه

• چکیده
• مقدمه
• پیشینه هنر كاشی كاری
• تاریخ هنر و معماری در دوره صفویه
• نکاتی از اصول کاشی کاری دوره صفویه
• طراحی نقوش
• ساختار کتیبه‌های ثلث در دوره صفوی
• هفت قلم خط
• تهیه کاشی های خشتی نوباب
• کاشی پیچ(زغره)
• پنجره معرق کاشی
• کاشی هفت‌رنگ
• هنر معقلی سازی
• کاشی زیر نقشی
• کاشی پیش بر
• نقاشی روی کاشی
• مسجد شیخ لطف‌الله
• پیشینه
• نتیجه گیری
• تصاویر انواع کاشی کاری در دوره صفویه
• فهرست منابع

هنر کاشی گری وکاشی کاری از آرایه های ارزشمند وابسته به معماری است که ذوق،سلیقه و هنرمندی کاشی گری سرزمین ما،آن را به درجه ای از رشد رسانده که تحسین بینندگان را برانگیخته است.آنان که با معماری اسلامی ایران آشنایی دارند،باید از آگاهی های لازم از ارزش های هنری،طرح ها و نقوش،رنگ  و لعاب،پخت و بطور کلی از اصول و قواعد و رموز کاشی کاری نیز بهرهمند باشند.در این مقاله کاشی کاری دوره صفویه مورد بررسی قرار گرفته و شاخصه های کاشی کاری دوره یاد شده و اصطلاحات مهم کاشی کاری معرفی گردیده تا علاقه مندان با تحولات کاشی گری این دوره آشنا شوند.

مقدمه

معماری ایران چون بسیاری دیگر از مظاهر فرهنگی ما در طول تاریخ حیات خود ثبات مداوم داشته است؛ البته نه این که ملت ایران از آغاز تمدن و شهرنشینی همواره به ساختن بناهایی کاملاً مشابه و بی هیچ تغییری در زمینه طرح و بنیاد پرداخته باشد، بلکه از آن زمان که فن ساختمانی پس از طی یک دوره ابتدایی مراحل تکامل خود را پیمود و شیوه و روش خاص خود را پی ریزی کرد دیگر آن خصوصیاتی که معرف معماری سرزمین ایران است را در طی قرون متمادی از دست نداد و اصالت خود را ضمن تاثیرپذیری ملل دیگر حفظ کرد.

معماری ایران دارای ویژگیهایی است که در مقایسه با معماری کشورهای دیگر جهان از ارزشی ویژه برخوردار است: ویژگیهایی چون طراحی مناسب، محاسبات دقیق، فرم درست پوشش، رعایت مسائل فنی و علمی در ساختمان، ایوانهای رفیع، ستونهای بلند و بالاخره تزئینات گوناگون که هریک در عین سادگی معرف شکوه معماری ایران است.

در دوره صفویه شاه عباس، اصفهان را پایتخت خود قرار داد و در تکمیل و توسعه آن کوشید؛ در ضمن فن معماری در این دوره خیلی زیاد ترقی نمود و بناهای زیادی از قبیل: مساجد، مقبره‌ها، پلها و کاخها ساخته شدند که بعد از گذشت چندین قرن هنوز هم پابرجا هستند. البته چون شاه عباس می‌خواست اصفهان را سریع آباد کند؛ آن استحکاماتی که در دوره سلجوقی رعایت شده بود را نداشت ولی با وجود این، مهارت معماران ایرانی باعث شد تا امروز این بناها پا بر جا باقی بمانند.

پیشینه هنر كاشی كاری

صنعت كاشی سازی و كاشی كاری كه بیش از همه در تزیین معماری سرزمین ایران، و به طوراخص بناهای مذهبی به كار گرفته شده، همانند سفالگری دارای ویژگی های خاصی است. این هنر و صنعت از گذشته ی بسیار دور در نتیجه مهارت، ذوق و سلیقه كاشی ساز در مقام شیئی تركیبی متجلی گردیده، بدین ترتیب كه هنرمند كاشیكار یا موزاییك ساز با كاربرد و تركیب رنگ های گوناگون و یا در كنار هم قرار دادن قطعات ریزی از سنگ های رنگین و بر طبق نقشه ای از قبل طرح گردیده، به اشكالی متفاوت و موزون از تزیینات بنا دست یافته است. طرح های ساده هندسی، خط منحنی، نیم دایره، مثلث، و خطوط متوازی كه خط عمودی دیگری بر روی آنها رسم شده از تصاویری هستند كه بر یافته های دوره های قدیمی تر جای دارند، كه به مرور نقش های متنوع هندسی، گل و برگ، گیاه و حیوانات كه با الهام و تأثیر پذیری از طبیعت شكل گرفته اند پدیدار می گردند، و در همه حال مهارت هنرمند و صنعت كار در نقش دادن به طرح ها و هماهنگ ساختن آنها، بارزترین موضوع مورد توجه است.

این نكته را باید یادآور شد كه مراد كاشی گر و كاشی ساز از خلق چنین آثار هنری هرگز رفع احتیاجات عمومی و روزمره نبوده، بلكه شناخت هنرمند از زیبایی و ارضای تمایلات عالی انسانی و مذهبی، مایه اصلی كارش بوده است. مخصوصاً اگر به یاد آوریم كه هنرهای كاربردی بیشتر جنبه ی كاربرد مادی دارد، حال آن كه خلق آثار هنری نمایانگر روح تلطیف یافته انسان می باشد، همچنان كه «پوپ» پس از دیدن كاشی كاری مسجد شیخ لطف الله در «بررسی هنر ایران» می نویسد،«خلق چنین آثار هنری جز از راه ایمان به خدا و مذهب نمی تواند به وجود آید».

هنر موزاییك سازی و كاشی كاری معرق، تركیبی از خصایص تجریدی و انفرادی اشیاء و رنگ هاست، كه بیننده را به تحسین ذوق و سلیقه و اعتبار كار هنرمند در تلفیق و تركیب پدیده های مختلف وادار می سازد. تزیینات كاشی بر روی ستون های معبدالعبید در بین النهرین باقی مانده از سال های نیمه ی دوم هزاره ی دوم ق.م. نشانگر اولین كار برد هنركاشی كاری در معماری است. این شیوه تزیینی كه با تركیب سنگ هایی الوان و قرار دادن آنها در كنار یكدیگر و با نظم و تزیینی خاص هم چنین با استفاده از اشیاء رنگین مانند صدف، استخوان و … ترتیب یافته، بیشتر شبیه به شیوه ی موزاییك سازی است تا كاشی كاری، كه به هر حال اولین تلفیق اشیاء الوان تزیینی است كه با نقوش مختلف هندسی زینت بخش نمای بنا شده، و پایه ای جهت تداوم هنر كاشی كاری به خصوص نوع معرق آن در آینده گردیده است. هم چنین اولین تزیینات آجرهای لعابدار و منقوش نیز بر دیواره های كاخ های آشور و بابل به كار گرفته شده است.

در ایران مراوده فرهنگی، اجتماعی، نظامی، داد و ستدهای اقتصادی و رابطه صنعتی، گذشته از ممالك همجوار، با ممالك دور دست نیزسابقه تاریخی داشته است. این روابط تأثیر متقابل  فرهنگی را در بسیاری از شئون صنعتی و هنری به ویژه هنر كاشی كاری و كاشی سازی و موزاییك به همراه داشته، كه اولین آثار و مظاهر این هنر در اواخر هزاره ی دوم ق.م.    جلوه گر می شود. در كاوش های باستان شناسی چغازنبیل، شوش و سایر نقاط باستانی ایران، علاوه بر لعاب روی سفال، خشت های لعابدار نیز یافته شده است. فن و صنعت موزاییك سازی یعنی تركیب سنگ های رنگی كوچك و طبق طرح های هندسی و با نقوش مختلف زیبا در این زمان به اوج ترقی و پیشرفت خود رسیده كه ساغر بدست آمده از حفریات مارلیك را می توان نمونه عالی و كامل آن دانست. این جام موزاییكی كه از تركیب سنگ های رنگین به شیوه ی دو جداره ساخته شده از نظر اصطلاح فنی به «هزار گل» معروف است و از لحاظ كیفیت كار در ردیف منبت قرار دارد.

توجه:

• برای دانلود فایل کامل ورد لطفا اقدام به خرید نمایید.
• پس از خرید بلافاصله لینک دانلود فایل برای شما ایمیل خواهد شد.