توضیحات

 عنوان فارسی: قانون بیع در حقوق تجارت

• تعریف و جایگاه حقوق تجارت
• منابع حقوق تجارت ایران
• تفاوت بیع و معاوضه
• انواع بیع
• شرایط صحت بیع
• شرایط مبیع (مورد معامله) در قانون مدنی
  آثار وقوع عقد بیع
• ضمان درک
• منابع

1- تعریف و جایگاه حقوق تجارت
اگر چه لفظ حقوق در معانی مختلف بكار میرود لكن در این رابطه بطور عمده دو معنی زیر در علم حقوق استعمال میشود:
1ـ حقوق در معنی اول عبارتست از مجموعه ضوابط (اصول، قواعد، مقررات، نظامات و …) حاكم بر روابط اشخاص و با تنظیم كننده این روابط در جامعه معین. این همان معنی است كه پاره‌ای از نویسندگان حقوق به ”حقوق ذاتی” یا ”بالذات” تعبیر می‌كنند زیرا در این معنی لفظ حقوق صرف‏نظر از اشخاص مشمول مورد توجه میباشد.
2ـ حقوق جمع حق می‌باشد و حق عبارت است از امتیاز (توانایی، استعداد، شایستگی و …) شخص در جامعه معین برای اعمال اراده و خواست خود علیرغم اراده و خواست سایر اشخاص. حقوق در این معنی به ”حقوق فردی” یا ”حقوق شخصی” نیز تعبیر شده است.

2- منابع حقوق تجارت ایران
بطور كلی منابع حقوق در كشورهای دارای سیستم حقوقی مدون نظیر ایران به شرح زیر طبقه بندی می‌شوند:
1ـ قانون؛
2ـ عرف و عادت حقوقی؛
3ـ رویه قضایی؛
4ـ نظریه علمای حقوق.

1-1 مبحث اول ـ قانون
در این طبقه متون حاوی احكام و مقررات لازم الاجرا كه توسط مراجع ذیصلاح وضع و به مورد اجرا گذاشته شده است قرار دارد. این متون به ترتیب تقدم و اولویت عبارتست از:
1ـ اصول مرتبط با امور بازرگانی و تجارت از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
2ـ قوانین عادی شامل: قانون تجارت مصوب اردیبهشت ماه 1311 و اصلاحیه آن مصوب اسفند ماه 1347؛ قانون راجع به تصفیه امور ورشكستگی؛ قانون ثبت علائم و اختراعات؛ قانون راجع به ثبت شركت‌ها؛ قانون پولی و بانكی كشور و سایر قوانین مرتبط به امور بانكی و …،
3ـ مصوبات قوه مجریه شامل تصویب نامه‌، آیین‌نامه، بخشنامه و دستورالعمل مرتبط با تجار و یا امور تجارتی.

1-2 مبحث دوم ـ عرف و عادت حقوقی

منظور از عرف و عادت حقوقی در این رشته از حقوق قواعد و اصول معمول به تجار و بازرگانان در روابط تجارتی و بازرگانی است. این قواعد و اصول بایستی از چنان اهمیت، قدرت و استحكامی برخوردار باشد كه در لزوم قانون شدن آن تردید نباشد.
رسوم حقوقی تجارت یعنی اصولی كه در عمل بوجود آمده است و طرفین معامله یا رابطه حقوقی تجارت، بدون آنكه آن را به تصریح در قرارداد یا معامله پذیرفته باشند، بطور ضمنی خود را مشمول و ملزم به آن میدانند، این رسوم ابتدا به صورت شرط در قراردادها و معاملات درج و بتدریج با اقبال جامعه مورد نظر، كلیت و عمومیت مییابد.
بنا بر یك نظر، رسوم بر دو نوع است:
1ـ رسوم قراردادی كه صرفاً جنبه تفسیری دارد و فرض بر تمایل طرفین بر پذیرفتن و پیروی از آن است.
2ـ رسوم حقوقی یا ”عرف و عادت”. برخلاف رسوم قراردادای، رسوم حقوقی كه همان رسوم معمول به غیر مبهم است، دارای اعتبار می‌باشد.

1-3 مبحث سوم ـ رویه قضایی
منظور از رویه قضایی استنباط قضاوت دادگاه‌ها از قوانین و مقررات با تایید رسوم و عرف متداول در جامعه معین یا در نزد قشر معین از افراد جامعه معیت است.

1-4 مبحث چهارم ـ نظریه علمای حقوق
استنباط صحابنظران و علما و خبرگان حقوق كه به رویه حقوقی نیز موسوم است علیرغم فقدان اعتبار رسمی، در تجزیه و تحلیل موارد و پدیده‌های حقوقی نقش بسزایی ایفا می‌نماید و در مواردی برای قانونگذار یا قاضی در شكل قانون یا احكام و قرارهای قضایی مبنای اتخاذ تصمیم قرار می‌گیرد.

1-5 مبحث پنجم ـ منابع خارجی
چنانچه منظور پیمان‌های بین‌المللی مورد قبول دولت باشد، این پیمان‌ها به اعتبار مجوز قانونی مربوطه در زمره قوانین كشور و لازم الاتباع محسوب می‌شود و در صورتی كه مجوز قانونی در این زمینه وجود نداشته باشد، حسب مورد می‌توان آن را در یكی از طبقات بعدی منابع چهارگانه حقوق قرار داد.

2- تعریف بیع

مطابق ماده 338 قانون مدنی بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم. لازم است که مبیع از اموال عینی باشد، مانند زمین، خانه و نظایر آن. بنابراین هیچگاه نمیتوان منفعت یا عمل یا حق نظیر حق ارتفاق را مبیع قرار داد. مثلا نمیتوان منافع یکساله باغ را در قالب عقد بیع به دیگری فروخت ولی میتوان آنرا در قالب عقد اجاره باغ، به دیگری واگذار نمود.

عقد بیع عقدی است تملیکی یعنی موجب انتقال مالکیت مبیع از فروشنده به خریدار و انتقال ثمن از خریدار به فروشنده می گردد و همچنین بیع عقدی است معوض یعنی مورد معامله مجانی به طرف مقابل داده نمی شود اگر مجانی باشد عمل حقوقی مورد نظر عقد بیع نیست.
مورد معامله را در اصطلاح حقوقی «مبیع» می گویند مانند آپارتمان و باغ. ارزش پولی که بابت آن پرداخت می شود را اصلاحاً «ثمن» معامله می نامند.(البته به مبیع مثمن نیز گفته می شود) معاملاتی که عوضین آن مبیع و ثمن باشند را عقد مبیع گویند. به عبارت دیگر معاملات که یک طرف آن پول باشد عقد بیع است. البته عرف، داد وستد کالا با پول را بیع و کالا با کالا را معاوضه می داند مع الوصف در عقد بیع باید دو طرف تراضی نمایند که یکی از دو عوض (عین) مبیع و دیگری ثمن و بهای آن باشد.
مورد معامله می تواند «عین معین» باشد یعنی مبیع می تواند یک عین معین قابل رویت و لمس باشد همانند این آپارتمان، آن خانه، این مغازه و همچنین ممکن است مورد معامله «کلی» باشد یعنی موضوع معامله معلوم باشد ولیکن مبیع بطور کلی و تعیین و ارائه و تسلیم آنان بر طبق شرایط و ویژگی های قراردادی جزء تعهدات فروشنده باشد مانند ده تن برنج آستانه که فروشنده مکلف به ارائه و تسلیم ان به خریدار خواهد بود و همچنین مبیع ممکن است «کلی در معین» باشد به این معنی که طرفن بطور کلی توافق نموده اند که مبیع از بین مجموعه مورد نظر خارج و تسلیم خریدار گردد مانند معامله 20 کیلو برنج از برنج های که در این انبار است.توجه شود که مورد معامله املاک حتماً عین معین خواهد بود.

بیع سلف یا سلم بیعی است که ثمن آن حال و تحویل مبیع موجل باشد البته گفته شده که در این بیع نیز لزومی به نقد بودن ثمن یا تسلیم آن در مجلس عقد وجود ندارد.
در همین رابطه ماده 344 قانون مذکور مقرر داشته است :«اگر در عقد بیع شرطی ذکر نشده باشد یا برای تسلیم مبیع یا تأدیه قیمت موعدی  معین نگشته باشد، بیع قطعی و ثمن حال است، مگر اینکه بر حس عرف و عادت محل یا عرف و عادت تجارت درمعاملات تجارتی وجود شرط یا موعدی معهود باشد، اگر چه در قرار داد بیع ذکر نشده باشد.»

همچنین یاداوری این نکته ضروری است که منظور از عین که در تعریف بیع آمده هر چیزی است که اگر در خارج وجود پیدا کند ابعاد ثلاثه(طول و عرض و عمق) خواهد داشت. عین به این معنی مقابل منفعت و حق است که شامل ااعیان شخصیه و کلی در معین و کلی در ذمه می باشد. بیع در همه ی این موارد موجب تملیک و نقل و انتقال است و قبض و اقباض جز در موارد خاصه تاثیر در نقل و انتقال ندارد. از مواد 140،338و362 قانون مدنی نیز مستفاد میشود که ملکیت و نقل و انتقال به مجرد عقد حاصل میشود.ماده 140: تملیک حاصل میشود:1-به احیای اراضی موات و حیازت اشیای مباحه.2- به وسیله ی عقود و تعهدات. ماده 338 قانون مدنی نیز مقرر میدارد : بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم و ماده 362 صراحتا اعلام میدارد:آثار بیعی که صحیحا واقع شده باشد به قرار ذیل است: به مجرد وقوع بیع، مشتری مالک بیع و بایع مالک ثمن میشود.

 توجه:

• برای دانلود فایل word کامل ترجمه از گزینه افزودن به سبد خرید بالا استفاده فرمایید.
• لینک دانلود فایل بلافاصله پس از خرید بصورت اتوماتیک برای شما ایمیل می گردد.