تحقیق دیپلماسی فرهنگی یا فعالیت های فرهنگی ایران در کشور آذربایجان

توضیحات

 عنوان تحقیق: دیپلماسی فرهنگی یا فعالیت های فرهنگی ایران در کشور اذربایجان

• مقدمه
• دیپلماسی فرهنگی در جمهوری آذربایجان – فرصت ها و چالش ها
• فرصت ها
• چالش ها
• نقد و بررسی عملکرد در برقراری روایط فرهنگی
• راهکار های توسعه روابط
• ننیجه گیری
• منابع

مقدمه

جمهوری آذربایجان در شرق دریای خزر در همسایگی شمالی غربی ایران واقع گردیده است. این جمهوری با 5 کشور مرز مشترک دارد. آذربایجان از شمال با روسیه (جمهوری خودمختار داغستان)، شمال شرقی با گرجستان، در غرب با ارمنستان، جنوب با جمهوری اسلامی ایران و از جنوب غربی (جمهوری نخجوان) با ترکیه هم مرز بوده و در شرق نیز به دریای خزر محدود می­شود.

آذربایجان در میان سیاست های ایران در منطقه قفقاز حائز نقش مرکزی و تعیین کننده است. هرچند ایران و آذربایجان دارای پیوندهای تاریخی، فرهنگی و مذهبی مشترکی هستند، اما روابط تهران و باکو در اغلب موارد زیر تأثیر رابطه استراتژیک آذربایجان با ترکیه و غرب (ایالات متحده آمریکا) و اختلافات دو کشور در زمینه رژیم حقوقی دریای خزر بوده و همین امر مانع گسترش روابط شده است. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مورد آذربایجان، تابعی از سیاست کلی کشورمان در مناطق آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی می­باشد. سیاست جمهوری اسلامی ا یران در این حوزه، بر همکاریهای همه جانبه و  تبدیل این مناطق به مناطقی با ثبات استوار است.

روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان پس از استقلال این جمهوری از شوروی، دارای فراز و نشیبهای فراوان بوده است. روابط بین دو کشور را می توان به سه دوره ریاست جمهوری ایاز مطلب اف و آغاز جنگ قره باغ،  روی کار آمدن ابوالفضل ایل چی بیگ و انتخاب حیدر علی اف تقسیم نمود که دوره سوم منجر به بهبود روابط تهران – باکو شد.علی اف الگوی توسعه آذربایجان را مبتنی بر الگوی غربی تعریف نمود اما از توسعه روابط با کشورهای منطقه نیز استقبال کرد. جمهوری اسلامی ایران بین سالهای 95 – 1992 در رأس شرکای تجاری جمهوری آذربایجان قرار داشت. با کنار گذاشتن جمهوری اسلامی ایران از پروژه نفتی قرن، که تحت فشار دولت ایالات متحده صورت گرفت، روابط دو کشور به حالت بی­اعتمادی درآمد و جمهوری اسلامی ایران از رتبه اول در روابط تجاری، به شریک سوم تجاری جمهوری آذربایجان تبدیل شد. عامل دیگری که دو کشور را به سوی اختلاف منافع سوق داد، مسئله رژیم حقوقی دریای خزر بود. اوج رویارویی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان بر سر استفاده از منابع دریای خزر در سال 2001 رخ داد به گونه­ای که در ژوئیه 2001، تهران، باکو را تهدید کرد که در صورت عدم عقب نشینی کشتی­های کشف و استخراج نفت که یک شرکت انگلیسی مالک آنها بود، به زور متوسل خواهد شد، بی­اعتنایی باکو تهران را مجبور به یک واکنش قاطع کرد. یک ناو جنگی ایران به منطقه البرز اعزام شد و کشتی­های کشف نفت را از منطقه بیرون کرد.

با وجود نزدیكی قرابت فرهنگی بسیار زیاد، روابط دو کشور در این زمینه چشمگیر نبوده است. عواملی از قبیل تبلیغات شدید مبتنی بر اندیشه پان ترکسیم که لزوم اتحاد ترک زبانان را مطرح می­کند، تکرار ایران شمالی (آذربایجان) و آذربایجان جنوبی (مناطق شمال غربی ایران) از سوی مقامات کم اهمیت سیاسی و برخی از روشنفکران دو کشور، دو شکل متفاوت و حتی متضاد در ساخت سیاسی که یکی مبتنی بر هویت سکولار و دیگری شیفته هویت اسلامی موجب عدم شکوفایی روابط فرهنگی بین دو کشور گردیده است.  در برخی از کتابهای درسی جمهوری آذربایجان، نگاه ضد ایرانی مشهود است به گونه ای که کتاب تاریخ مقطع پنجم دبستان در آذربایجان که نقشه آذربایجان بزرگ قسمتهایی از ایران را نیز در برمی­گیرد. هر چند پس از استقلال آذربایجان، با توجه به شیعه بودن مردم این کشور، گمان بسیاری بر سلطه فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در این کشور می­رفت و هر چند همواره ایران منبع رهنمودهای دینی در این کشور به شمار می­رفت در رقابت با فرهنگ غربی، فرهنگ شیعی – ایرانی تأثیر و نفوذ چندانی به دست نیاورده است.

امروزه دیپلماسی فرهنگی که نوعی از دیپلماسی عمومی می باشد  و به استفاده از فرهنگ یك دولت در پشتیبانی از اهداف سیاست خارجی و یا دیپلماسی آن و ارتباط یك حكومت با مستمعین خارجی به منظور تأثیرگذاری مثبت بر آنها تعریف می گردد، از جایگاه مهمی در سیاست خارجی كشورها و از جمله جمهوری اسلامی ایران برخوردار شده است. در این میان یكی از مناطقی كه جایگاه مهمی در سیاست خارجی ایران دارد، منطقه قفقاز جنوبی است كه به دلیل پشتوانه تاریخی-تمدنی و فرهنگی مشترك با ایران، محملی برای اعمال مؤثر دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران نیز به شمار می رود. اما در كنار ظرفیت های موجود در این عرصه، موانع بسیاری نیز وجود دارند كه برخی داخلی بوده و ناشی از ضعف مدیریت فرهنگی و موانع قانون گذاری، اداری و اجرایی در سیاست خارجی ایران است و برخی از آن ها متأثر از مسائل خارجی بوده.

دیپلماسی فرهنگی در جمهوری آذربایجان – فرصت ها و چالش ها

فرصت ها

در مورد جایگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در آذربایجان باید یادآور شد كه جمهوری اسلامی ایران در این منطقه از ابزارهای مؤثری در عرصه فرهنگی برخوردار است كه می تواند راهنمای عمل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در استفاده از شیوه های نوین با بهره گیری از عنصر فرهنگ باشد. ابعاد فرهنگی و هویتی ایران به گونه ای است كه نوعی وابستگی و قرابت فرهنگی میان ایران و آذربایجان به وضوح قابل مشاهده است. این مفهوم كه در چارچوب جغرافیای فرهنگی و بر اساس ویژگی های فرهنگی و تمدنی قابل تبیین است، بر پویایی و مقبولیت فرهنگ و تمدن ایرانی در مناطق همجوار تأكید دارد؛ به گونه ای كه جلوه های فرهنگ ایرانی از قبیل زبان، شعر و ادبیات، هنر، صنعت ومعماری را می توان در حوزه پیرامونی مشاهد كرد.

علاوه بر جنبه‌های فرهنگی، دینی و تاریخی به لحاظ اقتصادی هم ظرفیت‌های مناسبی برای همکاری وجود دارد. در روابط ایران و جمهوری آذربایجان از بدو استقلال تا به امروز ، همواره جنبه‌های اقتصادی دارای اهمیت ویژه‌ای بوده است.  تابه‌حال چندین موافقت‌نامه و تفاهم‌نامه برای تسهیل تجارت مابین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان منعقدشده‌اند که ازجمله می‌توان به موافقت‌نامه بازرگانی، موافقت‌نامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه‌گذاری، موافقت‌نامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف، موافقت‌نامه تجاری دریایی، موافقت‌نامه گمرکی، موافقت‌نامه حمل‌ونقل زمینی، موافقت‌نامه حمل‌ونقل هوایی و  موافقت‌نامه کنسولی اشاره کرد. جهت درک صحیح از روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان در مقابل ظرفیت‌های موجود برای همکاری، عطف توجه به موانع موجود در توسعه این روابط و آسیب‌های آن ضروری است.

توجه:

• برای دانلود فایل word کامل ترجمه از گزینه افزودن به سبد خرید بالا استفاده فرمایید.
• لینک دانلود فایل بلافاصله پس از خرید بصورت اتوماتیک برای شما ایمیل می گردد.