تحقیق تاریخ ایران بعد از اسلام

توضیحات

عنوان: تاریخ ایران بعد از اسلام

• چکیده
• مقدمه
•  تأمّلی بر عوامل پیروزی سپاهیان اسلام
•  علل گرایش ایرانیان به دین اسلام
•  جاذبه‌های دین اسلام
•  بررسی برخی از رویدادهای مهم در ایران باستان
•  امتیازهای اجتماعی و اقتصادی
• نتیجه گیری
• منابع

چکیده

همان طور كه در تاریخ ثبت است، سلسله ساسانیان توسط اردشیر بابكان تاسیس شد، اما پس ازچند سال توسط اعراب مسلمان كه ندای وحی را در سرزمین عربستان شنیده بودند، منقرض شد و بدین ترتیب ایران وارد دورانی نو و متفاوت از گذشته شد. در این مقاله به بررسی تاریخ ایران بعد از اسلام می پردازیم.

1. مقدمه

دین اسلام در عهد پیامبر در سراسر جزیرةالعرب اشاعه یافت. با فراگیر شدن آیین اسلام در این منطقه و پذیرش آن از سوی عرب‌ها، مسلمانان درصدد نشر اصول اعتقادی خود در میان جهانیان و گسترش قلمرو اسلام برآمدند. البته این عمل از زمان خود رسول‌الله با اعزام گروههای تبلیغاتی به سراسر دنیا آغاز شده بود (1، 6).

ایران و شام، كه از نزدیك‌ترین كشورها به جزیرةالعرب بودند، بیش از سایر نقاط در كانون توجه مسلمانان قرار گرفتند. مسلمانان توانستند در كمتر از بیست سال، بخش وسیعی از ایران زمین را زیر سیطره اسلام در بیاورند. آنچه در این میان اهمیت دارد، خوش‌آمدگویی و استقبال ایرانیان از دین اسلام است. وقتی اسلام وارد ایران شد، بسیاری از ایرانیان مسلمان شدند و تا آنجا به این شریعت مقدس وفادار ماندند كه امروزه اسلام مذهب رسمی كشور ایران است (1، 6).

در این مقاله تلاش شده است با تکیه بر منابع موجود اعم از داخلی و خارجی و با استفاده از پژوهش های تاریخی به بررسی تاریخ ایران بعد از اسلام و اتفاقات مهم در این دوران بپردازیم.

2. تأمّلی بر عوامل پیروزی سپاهیان اسلام

ایران، قرن‌های متمادی از امپراتوری‌های قدرتمند دنیا به شمار می‌آمد و شكست و انقراض آن امری ساده نبود. بی‌گمان، این رویداد زمینه‌ها و بسترهایی داشت كه باعث غلبة لشكر مسلمانان بر ایرانیان گشت؛ وگرنه چگونه ممكن بود ارتش تعلیم‌دیدة ایران، كه به لحاظ نظامی (نفرات و ادوات) برتری كامل بر سپاه اسلام داشت، مغلوب مسلمانان بی‌ساز و برگ و بدون ذخیره و تعلیم گردد (3، 6، 11).

از برجسته‌ترین علل ناتوانی ساسانیان در برابر مسلمانان، بحران حاكمیت ایران در زمینه‌های مختلف بود؛ اوضاع متشنّج و جامعة بحران‌زدة ساسانی كار را برای مسلمانان آسان ساخته بود. نبود حكومت مركزی، از هم‌پاشیدگی سپاه ایران به ویژه پس از شكست نهاوند، كار‌شكنی برخی فرمان‌روایان و تجزیه‌طلبی دهقانان، به برتری مسلمانان كمك فراوانی كرد. تودة مردم نیز كه از ظلم و ستم ساسانیان به ستوه آمده بودند و از ظلم طبقاتی جامعة ساسانی رنج می‌كشیدند، وقتی با حمله مسلمانان روبه‌رو شدند، چندان مقاومتی از خود نشان ندادند؛ به ویژه آنكه در آیین مهاجمان، ایدئولوژی بزرگی یافتند كه برای آنها خوشایند بود (3، 6، 15، 16).

نقش عوامل معنوی نیز در اقتدار سپاهیان اسلام بسیار قابل توجه بود كه متأسفانه برخی از وقایع‌نگاران، از آن چشم پوشیده‌اند و تنها، تزلزل ساختار جامعة حكومت ساسانی را عامل برتری مسلمانان دانسته‌اند. مسلمانان در اثر تعلیمات پیامبر اعظم و كلام‌الله مجید، با هم متّحد، منسجم و مصمّم بودند و زمینة مستحكم اعتقادی كه به دست توانای رسول الله بنیان گردیده بود، آنان را آمادة هرگونه فداكاری و جانبازی می‌ساخت. همچنین پیامی كه توسط مسلمانان منتشر می‌شد، مشروعیت سیاسی قوی و جدیدی در پی داشت كه رژیم‌های استبدادی را توان مقابله ایدئولوژیكی با آن نبود. بر همین اساس، بخش مهمی از پیشرفت و پیروزی مسلمانان، مرهون اعتقاد راسخ، انگیزة قوی و كوشش‌های خستگی‌ناپذیر لشكر جان‌نثار اسلام بود (3، 6، 12، 13، 14).

3. علل گرایش ایرانیان به دین اسلام

دین اسلام با فتح ایران وارد این سرزمین شد، ولی واقعیت آن است كه فاتحان مسلمان، این دین (اسلام) را بر ایرانیان تحمیل نكردند، بلكه مردم آزاداندیش ایران، خود اسلام را پذیرفتند. بررسی مفاد اولین عهدنامه‌های صلح، میان فاتحان مسلمان و بزرگان محلی ایران، حاكی از عدم اعمال سیاست اجبار و زور در دعوت و جذب ملل شكست خورده در امر پذیرش دین اسلام، از سوی اعراب مسلمان است. از این‌روی، گرچه فتح اسلام به وسیلة جنگ حاصل شد، اما نشر اسلام به زور جنگ نبود. ایرانیان وقتی با مبانی ارزشمند اسلام آشنا شدند، به دین دیرینه خویش (زرتشتی)، كه دیگر پاسخ‌گوی نیازهای آنها نبود، پشت كردند و آغوش خود را بر آموزه‌های پیامبر اسلام گشودند (3، 6، 15، 16).

4. جاذبه‌های دین اسلام

4-1: برابری و مساوات

تأكید بر شیوة مسالمت‌آمیز مبتنی بر عدالت و خیرخواهی با پیروان همة مذاهب آسمانی و جامعه بشری، از مسائل با اهمیت است كه در دین اسلام جلوة بسیار درخشانی دارد. عدالت‌خواهی و مساوات‌طلبی دین اسلام، نقش بسیار مهمی در جذب مردم ایران به سوی اسلام داشت. استاد مطهری در این زمینه می‌نویسد: «آن چیزی كه بیش از هر چیز دیگری روح تشنه ایرانی را به سوی اسلام می‌كشید، عدل و مساوات اسلامی بود» (3، 6، 15، 16).

دین اسلام، هیچ‌گونه تمایز و تبعیض بر پایة طبقه و حرفه را در میان افراد نمی‌پذیرد و مبلّغ و منادی نظریه اخوّت انسانی است كه گسترة آن از محدودة مرزهای سیاسی و جغرافیایی فراتر می‌رود؛ از این‌روی، در فرهنگ جهان‌شمول اسلام، استثمار انسان و تجاوز از حدودی كه خداوند برای افراد بشر تعیین فرموده، مذموم و ناپسند است. بر این اساس، نظام كاستی (طبقاتی) قدیم ایران، در دین اسلام جایی نداشت؛ زیرا بر اساس مبانی اسلامی، تمام ملّت‌ها و امت‌ها نزد خدا یكسان‌اند و شأن و مقام افراد نه بر اساس سابقة قومی، زبانی و فرهنگی، بلكه بر اساس تقوا و درستكاری خود فرد تعیین و ارزیابی می‌شود (3، 6، 15، 16).

معرفی دین اسلام و وعده‌های عدالت و برادری كه در اولین گفت‌وگوهای سفیران مسلمان مطرح می‌شد، دل‌های بسیاری از ایرانیان را به سوی اسلام منعطف ساخت. به همین دلیل، لمبتون، سرعت و سهولت نسبی غلبه اعراب را به احتمال غالب، معلول این حقیقت می‌داند كه اسلام به عامّه مردم وعده می‌داد كه آنها را ازآن اوضاع و احوال نكبت‌بار و طاقت‌فرسای اجتماعی رهایی خواهد داد (3، 6، 15، 16).

طبیعی است كه مردم رنج‌كشیده و محبوس در قفس نظام طبقاتی، به چنین آموزه‌هایی علاقه نشان خواهند داد. آزادی از مفاسد، تعصّبات، تبعیضات و بی‌عدالتی‌های نظام طبقاتی دربارة قشرهای پایین جامعه‌ـ كه حتی از حیوانات طبقات بالای جامعه نیز پست‌تر تلقّی می‌شدندـ نوید می‌داد كه بدین‌وسیله نجات خواهند یافت. بدین ترتیب، اصل برابری و مساوات‌خواهی دین اسلام، گروه‌های فرودست و رنج‌كشیده را شیفته خود كرد و آنها را فوج‌فوج به سوی این دین الهی كشاند (3، 6، 15، 16).

4-2: سادگی و بی‌آلایشی

از دیگر ویژگی‌های ایدئولوژی اسلامی كه موجب جذب تودة مردم ایران به اسلام شد، سادگی و سهولت احكام آن بود. تصلّب و قشری‌نگری مذهب زردتشتی همراه با رسوم و آیین‌های خشك و خسته‌كننده كه از احكام و مقررات مذهبی رنج‌آور و بیهوده سرشار شده بود، از دلایل مهم گرایش ایرانیان به اسلام قلمداد شده است (3، 6، 15، 16).

مبانی دین اسلام، ساده و درخور فهم همگان، به‌ویژه طبقات پایین جامعه بود و از دستگاه خداپرستی آیین‌های دیگر مانند اهورامزدا و اهریمن و ایزدان دیگر و فلسفة پیچیدة مذاهب نوظهور مانند مانویت برای مردم ملموس‌تر بود. بدین ترتیب، اصل اعتقادی توحید كه همگان را از سردرگمی در این وادی خارج می‌ساخت، از عوامل مهم گسترش اسلام محسوب می‌شد (3، 6، 15، 16).

دین اسلام با بیزاری از اندیشه‌های ناروا و نادرست و سنـّت‌پرستی، و نیز اصرار بر ارج نهادن بر امور معنوی، شالوده‌ای نوین و مقرون به دموكراسی در برابر سنّت‌پرستی و كهنه‌پرستی ایرانی عرضه كرد. اسلام، سادگی را جانشین پیچیدگی، توحید را جانشین تعدّد الوهیت و تثلیث، بشریت بشر را جانشین الوهیت بشر، حقیقت‌طلبی و علم را جانشین خرافات، و عقاید ساده و محكم دینی را جانشین منازعات و مجادلات مذهبی كرد (3، 6، 15، 16).

اسلام نه‌تنها از نظر اعتقادی ساده و آسان بود، بلكه در عمل نیز به هیچ وجه پیچیدگی مذاهب دیگر را نداشت؛ در واقع، هم شیوة تدین به آن آسان است و هم احكامی كه تشریح كرده سهل می‌باشد. اعمال عبادی اسلام، ساده و بدون تشریفات برگزار می‌شد و از پیچیدگی، تضاد و ناباوری اعتقادات گذشته خبری نبود. شرایط پذیرفتن دین جدید هم به قدری ساده جلوه می‌نمود كه هر تازه‌واردی را به شگفتی می‌انداخت (3، 6، 15، 16).

 

توجه:

برای دانلود فایل کامل ورد لطفا اقدام به خرید نمایید.

لینک دانلود فایل بلافاصله پس از خرید بصورت اتوماتیک برای شما ایمیل می گردد.

سفارش تحقیق

به منظور سفارش تحقیق مرتبط با رشته تخصصی خود بر روی کلید زیر کلیک نمایید.

سفارش تحقیق