توضیحات

عنوان: بررسی تاثیر تغییر قیمت حامل‌های انرژی بر متغیرهای کلان اقتصادی با استفاده از سیستم دینامیک

• مقدمه
• اهمیت موضوع
• ادبیات موضوع
•  متغیرهای كلان اقتصادی:
•  پویاییهای سیستم
• جدول جمع بندی کلی مقالات پیشینه
• نوع پژوهش
• ابزار انجام پژوهش
• شبیه سازی
• حلقه علّی ظرفیت تولیدی بهرهوری صنایع
• حلقه علّی درآمد نفت رشد اقتصادی
• حلقه علّی سیاستهای دولت
• جمع بندی
• فهرست مراجع
• واژه نامه فارسی به انگلیسی

مقدمه

انرژی به عنوان نیروی محركه فعالیت های تولیدی، زیربنای اساسی فعالیت های اقتصادی و اجتماعی هر كشوری به شمار میرود. محدودیت انرژیهای فسیلی و پیش بینی افزایش قیمت آن ها، مشكلات محیط زیستی و آلودگی هوا، گرم شدن زمین، افزایش جمعیت و عدم امنیت در عرضه آن ها در پیش بحرانهای سیاسی و اقتصادی، همگی مباحث هستند كه با گستردگی تمام، اهداف برنامه ریزان و سیاست گذاران را در یافتن راهكارهای مناسب برای حل معضلات انرژی در جهان، به خصوص بحرانهای زیست محیطی، به خود معطوف كرده است. همچنین پژوهشگران را به توسعه مناسب با آلودگی كم تر و تجدیدپذیری كه توان بالقوه ای برای جانشینی انرژی ها و سوخت های فسیلی را داشته باشد، ترغیب می كند (شهبازی و همكاران، 1391 و اسد زاده و جلیل، 1394)

پژوهش های متعدد پژوهشگران در سطح جهان نشان داده است كه سرعت روند رشد مصرف انرژی در كشورهای جهان تا حدود زیادی به سطح رشد اقتصادی بستگی دارد(مهرآرا، 2007 و مزرعتی، 1378). بهبود سطح زندگی مردم و مكانیزه شدن تولید به منظور ارتقای سطح بهره وری كار، افزایش سریع مصرف انرژی را موجب می شود، البته افزایش سریع مصرف انرژی در مراحل اولیه رشد اقتصادی رخ می دهد. در مراحل بعدی رشد با پدیدار شدن آثار سوء زیست محیطی و نیز ارتقای آگاهی های عمومی، روند افزایش مصرف انرژی به دلیل استفاده بهینه آن كاهش می یابد (بهبودی و همكاران، 1388).

برخی از اقتصاددانان یارانه را به صورت تفاوت قیمت تمام شده یا حداكثر قیمت خرید یك كالا یا خدمت با قیمت فروش آن از سوی دولت تعریف می كنند. (سبحانی، 1385 ) در این تعریف چیزی به نام هزینه ی فرصت یا واژه هایی دیگر از این قبیل وجود ندارد. این گروه معتقدند كه آنچه در اقتصاد ایران به عنوان یارانه مطرح است، به طور مشخص مبالغی است كه دولت در بودجه های سنواتی خود برای تولید برخی كالاها یا تامین برخی از اقلام یا كالاهای دیگر داخل و یا خارج از كشور، برای مصرف كننده یا تسهیل خدمات بانكی از حیث تسهیلات به مردم پرداخت می كند. بر مبنای این تعریف، در اقتصاد ایران حاملهای انرژی در كشور یارانه ندارد. گروهی دیگر از اقتصاددانان با این تعریف درباره ی انرژی و اینكه در ایران یارانه انرژی نداریم، به شدت مخالف بوده و معتقدند كه باید هزینه ی فرصت درباره ی انرژی را لحاظ كرد و این گونه تحلیلها درباره عدم پرداخت یارانه به حاملهای انرژی را خط بطلانی بر اصل مهم اقتصادی؛ یعنی هزینه ی فرصت میدانند. (سبحانی، 1385 )

در اصل باید توجه داشت كه شركت ملی نفت ایران یا شركت پخش و پالایش فراورده های نفتی تنها تولید كننده و توزیع كننده ی این فراورده ها هستند و البته، درباره ی آب و برق، نیز وزرات نیرو این وظیفه را بر عهده دارد. بنابراین، باید توجه داشت كه در كشور ما به هیچ وجه در زمینه ی حاملهای انرژی بازار رقابتی وجود ندارد و در واقع، درجهی تمركز در این صنعت به شدت بالاست و میتوان گفت كه در این بازارها، یك انحصار كننده ی فروش؛ مثل شركت نفت (درباره ی برق و آب وزارت نیرو) و تعداد بسیاری خریدار وجود دارد. در واقع، درجه ی انحصار در این بازار به شدت بالاست. در بازارهای انحصاری، تولید كننده با درجات مختلف، بسته به كشش قیمتی كالا، میتواند سلطه داشته باشد. بر طبق مطالعات انجام شده در ایران، حاملهای انرژی جزء كالاهای تقریباً بی كشش بوده و كشش قیمتی آنها بین 15/0 تا 17/0 است. (سبحانی، 1385 ) بنابراین، باید توجه داشت كه در ایران بازار از ناحیه ی عرضه كننده كاملاً انحصاری بوده و قیمتهایی كه تا كنون مطرح بوده است، در اصل قیمتهای توافقی یا قرار دادی و بسته به نیتهای مختلف قانونگذار یا دولت بوده است.

اهمیت موضوع

یکی از مهمترین کارها در نظامهای اقتصادی تصمیم گیری در موارد مهم و حیاتی است و همچنین هریك از تصمیم گیرندگان در نظام اقتصادی انگیزه ها و مطلوبیت های خاص خودش را دارد كه می تواند بر پایه منافع شخصی، اجتماعی یا گروهی باشد، می تواند سرچشمه گرفته از باورهای دینی و آیینی باشد، می تواند برخاسته از عادتها و سنتها باشد و بلاخره می تواند تركیبی پیچیده از همه این انگیزه ها به علاوه محدودیت های مالی و فنی باشد. برای مثال هریك نفر عضو جامعه می تواند تنها در حد درآمد خود در مورد مخارج تصمیم بگیرد. به طور مشابه هر تولید كننده تنها میتواند در حد توانایی فنی خود در مورد میزان تولید تصمیم بگیرد. با وجود این كه هریك از این تصمیمها با ریشه های انگیزشی خاص خود و با محدودیت های گوناگون پیش روی هر تصمیم گیرنده اخذ شده اند، در مجموع قانونمندی هایی در صحنه ی اقتصاد پدید می آید كه اقتصاد به آنها می پردازد. به ویژه هنگامی كه عملكرد كلیه بخشهای اقتصاد را یك جا و در قالب متغیرهای كلان اقتصادی مورد نظر قرار میدهیم، الگوها و قانونمندی هایی آشكار میشوند كه هیچگاه با تمركز بر تصمیم گیرندگان خرد اجتماع قابل شناسایی نبودند. پدیده هایی نظیر بیكاری، افزایش یا كاهش تولید ملی، مصرف یا سرمایه گذاری كل، تورم، موازنه پرداختها و كسری بودجه از این قبیل میباشند. از آن جا كه یافتن ارتباط میان اجزای خرد و پدیده های كلان به صورت منطقی و علت و معلولی بسیار دشوار و معمولا ناممكن است، اقتصاد كلان معمولا بر برآیند انگیزه ها و تصمیمات فردی تمركز میكند و به بررسی ارتباطات متغیرهای كلان با یكدیگر میپردازد.

همچنین اهمیت انرژی در كشور و نقش آن در اقتصاد ملی بر كسی پوشیده نیست. این موضوع نه تنها برای كشور های پیشرفته صنعتی كه مصرف كنندگان اصلی منابع انرژی جهان هستند، بلكه برای كشورهای نفت خیزی مانند ایران اهمیت حیاتی دارد از این رو در راستای دستیابی به اهداف چشم انداز 20 ساله كشور، می بایست به بهینه سازی مصرف انرژی و مصرف یارانه های حاصل از آن و بهبود روش های تولید و بهره وری انرژی توجه كرد. افزایش تدریجی مصرف انرژی ناشی از قیمت نسبی پایین این فرآورده ها و رشد جمعیت كشور باعث شده است كه دولت سالانه میلیاردها دلار یارانه بابت حامل های انرژی هزینه كند. به طوری كه بخش مهمی از مخارج جاری دولت را به خود اختصاص داده است. بنابراین ادامه این شرایط نه از منظر دریافت كنندگان یارانه منطقی و نه برای دولت امكان پذیر می باشد. از سوی دیگر پایین بودن قیمت حامل های انرژی علامتی غیر واقعی برای بنگاه ها،سرمایه گذاران و دیگر مصرف كنندگان انرژی می باشد، این مورد علاوه بر اینكه موجب اسراف و هدر رفتن انرژی در بنگاه ها و دیگر مصارف خانگی می شود بلكه باعث خطای عاملین اقتصادی در تخصیص منابع می گردد و بنابراین بنگاه ها به جایگزینی صنایع انرژی بر تشویق شده و نتیجه آن كه از بسیاری از مزیت های كشور نیز غافل می شوند.

توجه:

برای دانلود فایل کامل ورد لطفا اقدام به خرید نمایید.

لینک دانلود فایل بلافاصله پس از خرید بصورت اتوماتیک برای شما ایمیل می گردد.