تحقیق بیماری سازمان – فساد اداری

توضیحات

مقدمه

حکومت‌ها و دولت‌ها، از قرن‌ها پیش با مشکل سوء استفاده کارکنان و کارگزاران دولتی روبه‌رو بوده‌اند و در متون باستانی نیز اشارات متعددی به این پدیده شده است که نشان می‌دهد، حکومت‌ها همیشه نگران سوء استفاده شخصی صاحب منصبان و کارگزاران دولتی از موقعیت و امتیاز شغلی خود بوده‌اند. مسئولیت‌ها و اختیاراتی که طبق قانون به همه کارمندان دولت تفویض می‌شود، زمینه مساعدی را برای سوء استفاده تعدادی فراهم می‌کند. هزینه‌های اضافی متعددی که جرایمی نظیر اختلاس، ارتشا و جعل که جرایم جدیدی نیستند به جامعه و دولت تحمیل می‌کنند، باعث شده که کارشناسان علوم سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در دهه‌های اخیر به پدیده تخلفات اداری و ابداع روش‌های موثر و کم هزینه برای مقابله با آن توجه نشان دهند. خلفات اداري، اگر چه ممكن است در مقايسه با جرايم ديگر، نظير قتل و سرقت، رعب انگيز نباشند، اما به لحاظ تاثيرگذار بودن در تخريب اجتماع و انحراف عمومي جامعه بيش از خطاهاي ديگر بايد مورد ملاحظه و توجه قرار بگيرند. به تعبير ديگر، بارزترين نشانه انحراف دولت (به معناي عام) و جامعه از قانون، زيادتر از حد طبيعي بودن تخلفات اداري است.اگر در خانواده دولت ميزان فساد زياد شود، جامعه با يك فاجعه واقعي روبه رو است، زيرا براساس قاعده، كاركنان دولت شاخص ترين افراد جامعه اند و بروز تخلف و انحراف در چنين قشري مشكلي نيست كه بتوان به سادگي از كنار آن گذشت. در گذشته فرض بر این بود که کارمند دولت بیش از کارمند بخش خصوصی به مصالح اجتماعی پایبند است، اما تجربه سال‌های اخیر نشان می‌دهد که فساد در بخش دولتی، گسترش بیشتری دارد، به همین دلیل در سال‌های جاری، و بویژه در کشورهای جهان سوم، خصوصی سازی رونق بیشتری گرفته است در این مقاله سعی شده ابتدا با معرفی تخلفات و مفاسد اداری وعلل وعوامل بروز وچگونگی برخورد قانون با آن به یک نتیجه منطقی در جهت مبارزه با این معضل که گریبانگیر جامعه ماست باشیم(آگاهی،1390)

تاریخچه فساد اداري در ایران و جهان

فساد در جوامع بشري قدمتی به اندازه تمدن بشریت دارد و در حال حاضر نیز یکی از مسـائل مبـتلا بـه کشورهاي جهان است و رشوه یکی از مهم ترین مصادیق فساد است.تاریخ تمدنهاي قدیمی مانند یونان، رم، چین، هند و متأثر از فساد بوده است.فساد رنجهاي بسـیاري براي جامعه بشري به دنبال داشته و جنگهاي پی درپی، خشونتها و قیام علیه تمدنهاي حـاکم، از بـین رفتن سازمانها و درهم ریختن جوامع همیشه مرتبط با فساد بوده است.فسا در کنار بقیه عوامـل از علـل مهم فروپاشی تمدنهاي فوق بوده است. مسأله فساد در تمام ادوار، گریبانگیر دولتها و دغدغـه هـاي فکـري بسـیاري از دانشـمندان و متفکـران سیاسی بوده است .ویتو تانزي (Vito Tanzi)معتقد است فساد پدیده تازه اي نیسـت و دو هـزار سـال پیش کوتیلا (Kautilya)نخست وزیر یک شاه هندو در کتاب خود به معضل فساد پرداخته است. رشوه یکی از قدیمیترین و در عین حال گسترده ترین آسیبهاي اجتماعی اسـت کـه ویـل دورانـت در کتاب تاریخ تمدن، شواهدي از وجـوه رشـوه در روزگـاران باسـتان را ذکـر مـی کنـد و مـی نویسـد: »در گذشته هاي دور که فرمانروایان براي اتخاذ تصمیمات مهم دست به دامان کاهنان می شدند تا بـا مشـاهده پرواز پرندگان یا بررسی احشاي حیوانات قربانی شده، قصد و اراده خدایان را از طریق آنها مشاهده کنند و به اطلاع ایشان برسانند، کاهنان از افرادي که قوانین بر له یا علیه آنان بود، رشوه می گرفتنـد تـا نظـرات خود را با سفارشات آنها هماهنگ کنند.در واقع رشوه، در طول تاریخ تمدن بشـري وجـود داشـته و بـه روشهاي مختلف جلوه گر شده است. شواهد زیادي از جلوه هاي گوناگون رشوه در طول قرنهاي متمادي و در کشورها و سرزمین هاي مختلـف وجود دارد.در فرانسه، در طول سالهاي قرون وسطی، شواهدي از رشوه گري مقامات قضایی براي صدور راي علیه صاحبان حق وجود دارد.حتی نوشته اند »راموس«فیلسوف و ریاضیدان بزرگ قـرن هیجـدهم فرانسه، به دلیل رشوه دادن رقیبش به دستگاه قضایی کشته شد. در روسیه تزاري، قانونی که بر جانشینی تزار و ورائت تاج و تخت حکومت میکرد، قانون رشوه بود. در مورد رشوه در انگلیس، نقل قول جالبی از یک عضو پارلمان در قرن پانزدهم میلادي وجود دارد به او گفته است دادگاههاي انگلستان براي نیم دوجین جوجه از قانون، چشم پوشی می کنند«. این جمله نیز از »والپول«یکی از وزراي انگلستان در قرن هیجدهم است کـه گفتـه: »هـر وجـدانی قابـل خریدن است، تفاوتی که هست، در قیمت وجدانهاست

« . در یونان باستان کار رشوه دهی و رشوه گیري به جایی رسیده بود که در عهد »جرج سـوم «، روزهـایی بـه عنوان روزهاي رأي گیري تعیین می شد و چند روز پیش از آن، رأي دهندگان به طور علنی، خرید و فروش میشد. در مورد رواج رشوه در روم باستان، »امیانس«، مورخ معروف روم در قرن چهـارم، مـی نویسـد: »قضـات، حتی بابت خمیازهاي که می کشند، حقی مطالبه می کنند و اگر متهم پول خوبی بدهد، حتی مادرکشی هـم قابل اغماض است« .در عهد دولت عثمانی، »پادشاهان«حکمرانان بخشهاي مختلف کشور بودند که بـر کشـورهاي اسـلامی ـ عربی سلطه داشتند وبه اطرافیان سلطان براي باقی ماندن در مصدر کار رشوه میدادند و کـار بـه جـایی رسید که یکی از پادشاهان ادعا کرد به شخص سلطان هم رشوه داده است. دانته (Dante)نیز در قرن چهاردهم، در کتاب کمدي الهی، به مسأله فساد توجه کرده و فساد را از نظـر درجه بندي در اعماق جهنم قرار داده است.ویلیام شکسپیر نیز فساد مـالی را دسـت مایـه اصـلی برخـی نمایشــنامه هــاي خــود قــرارداده اســت.

افــرادي دیگــرنیــزماننــدماکیــاولی(Machiavelli)، منتسیکو(Montesguieu)، روسو(Rousseau)، بنتام(Jreemy Bentham)و برخی دیگر فلاسـفه در این مورد اندیشه و اظهارنظر کرده اند. به عقیده ماکیـاولی، فسـاد جریـانی اسـت کـه طـی آن مـوازین اخلاقی افراد سست و فضیلت و تقوي آنها به نابودي کشیده میشود.از آنجـا کـه بیشـتر افـراد ضـعیف هستند و عاري از تقوي و پرهیزکاري، زمینه فساد در آنها همواره موجود اسـت مگـر زمـانی کـه تحـت هدایت وزیر نفوذ یک رهبر بزرگ قرار گیرند. ابن خلدون به فساد اداري توجه داشته و علت اصلی آن را علاقه شدید طبقات حاکم به زندگی تجملاتی عنوان میکند به نظر وي هزینه بالاي تجملات، طبقات حاکم را وادار میکرد که به روشهاي فسـاد اداري متوسل شوند. از دید منتسیکو، فساد سبب میشود تا یک سامانه سیاسی خوب و صحیح به یک سامانه زشت و ناپسـند تبدیل گردد.وي معتقد است در حکومت مشروطه شرافت به قدري مؤثر است که از هر پیش کشی بهتـر است و احتیاجی بدان نیست، اما در حکومت استبدادي که نه شرافت وجود دارد و نه تقوي نمی توان بـه انجام کاري تصمیم گرفت مگربه امید استفاده افلاطون دستور می داد هر کس براي انجام وظیفه تحفه اي بگیرد، باید محکوم به اعدام شود.او مطابق افکار جمهوریت اظهار عقیده می کرد و می گفـت:»نـه بـراي اعمال خوب و نه براي اعمال بد، تحفه نباید گرفته شود، نه براي انجـام امـري و نـه بـراي خـودداري ازا نجام امري، تحفه گرفتن ممنوع است.قانونی که به قضات روم اجازه می داد هدایا و تحفه هـاي کوچـک بگیرند مشروط بر اینکه ارزش آنها در عرض سال از یکصد اکو تجاوز نکند، قانون بدي بـود«(کریمی، 1390).

توجه:

• برای دانلود فایل کامل ورد لطفا اقدام به خرید نمایید.
• پس از خرید بلافاصله لینک دانلود فایل برای شما ایمیل خواهد شد.