تحقیق اخلاق پژوهشی

توضیحات

عنوان: اخلاق پژوهشی

• چکیده
• مقدمه
• طرح مسأله
• تحلیل مفهومی اخلاق پژوهش
• راهکار
• نتیجه گیری

چکیده

پژوهش به عنوان فراگردی که متشکل از یک سری فعالیت­های هدفمند و منظم برای تصمیم گیری در مورد مسئله­ ای است، شناخته می­شود. پژوهش در یک تعریف می­تواند راه رسیدن به حقیقت باشد. انسان به عنوان عامل اساسی در این راه درصدد است که از نگاه خویش به دنیا و پدیده­ های آن، به حقایق چه از بعد فیزیکی و متافیزیکی، بنگرد (کمیته اخلاق پژوهش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، ۱۳۹۰). به دلیل تفاوت نگاه­ها و نقطه نظرها، انسان، پژوهش­های متفاوتی (کمی و کیفی) را برای اینگونه دریافت­ های بشری آغاز می­ کند. در همین راستا، در فراگرد پژوهش عناصر فراوان و عمده ­ای می ­توانند دخالت داشته باشند که برخی از آن­ها مادی هستند و برخی دیگر غیرمادی. تا کنون سعی بر این بوده است که اتفاق نظر و اجماعی بر روی تمامی این عناصر وجود داشته باشد. این توافق نظر می­تواند از طریق برخی استانداردها و چارچوب­ها تعیین گردد. کما اینکه تمامی فرایند پژوهشی که در دانشگاه­ ها تدریس و ما قادر به انجام آن هستیم، براساس همین استانداردها و یکدست سازی اصول است. از موارد غیر مادی که بیشتر جنبه انسان محوری را در انواع پژوهش­ها تداعی می­کند، بحث اخلاق است. با توجه به نسبی بودن این مفهوم، برای اینکه هر کسی به بحث اخلاق از منظر خویش ننگرد ضروری است که مفهوم اخلاق به صورت مشخص و معین به صورت الگویی قابل شناخت و فهم تدوین گردد؛ بدینوسیله همگان از یک مفهوم، برداشتی یکسان یا حداقل قابل درک و اجرا خواهند داشت. توجه به اخلاق در پژوهش­ها از آن جهت اهمیت دارد که در بیشتر موارد نتیجه پژوهش­ها منجر به اجرای تصمیماتی خاص می­شوند که می­تواند بر حیات و زیست انسان­ها و محیط اثرگذار باشند. همچنین کیفیت آموزش عالی در کشور تحت تأثیر عدم توجه به وضعیت اخلاق پژوهش است (امین خندقی و پاک مهر، ۱۳۹۱).

اخلاق پژوهش بخشی از اخلاق حرفه­ ای و در نهایت زیرمجموعه­ ای از اخلاق کاربردی است (بحرینی، ۱۳۸۸). اهداف اخلاق پژوهش عبارتند از: تشخیص فضائل و رذائل اخلاقی در پژوهش، حل مسائل اخلاقی، آموزش و تربیت اخلاقی در پژوهش، ذکر نظام مند مسئولیت­های اخلاقی پژوهشگران (همان). براساس موارد پیش گفته می­توان بیان داشت که در بحث اخلاق پژوهش، به دلیل وسعت آن، متغیرهای فراوانی دخالت دارند. برخی معتقدند که مهم ترین ابعاد اخلاق پژوهش در ارتباط با مشارکت کننده، انتشار نتایج پژوهش و پژوهشگر است (خالقی، ۱۳۸۷). از دیدگاهی دیگر اخلاق پژوهش به  منزله حوزه­ ای دانشی، ۴ وجه دارد (بحرینی، ۱۳۸۸).

 

 

 

مقدمه

 پرستوی پژوهش را دو بال است: روش و اخلاق. اخلاق پژوهش آهوی رفتار ارتباطی در فرایند تحقیق است که بر رعایت حقوق افراد مبتنی است. اخلاق پژوهش دو روی آوردِ فردگرایانه و سازمان نگر دارد. در روی آوردِ نخست بر مسئولیت های پژوهشگر به عنوان شخصیت حقیقی تأکید می شود و در روی آوردِ دوم بر مسؤلیت های اخلاقی مؤسسه های پژوهشی تأکید می گردد. مسائل اخلاقی در تعارض فرایند پژوهش با حقوق افراد مرتبط بروز می کنند و خاستگاه آن عبارت است از: ماهیت مساله پژوهش، مکان، روش و شرکت کنندگان.

طرح مسأله

اخلاق پژوهش شاخه ای از اخلاق حرفه ای است که به بررسی مسائل اخلاقی در حرفه پژوهش می پردازد. شناخت حدود و ثغور این شاخه از اخلاق حرفه ای که مسأله تحقیق حاضر است، در گرو تحلیل مفاهیم و مؤلفه های آن است. پاسخ به سؤالهای زیر، ضمن روشن کردن مفاهیم بنیادی، مبانی و روی آورد نوین به اخلاقِ پژوهش را نیز نشان می دهد: مراد از «اخلاق» و «پژوهش» در مفهومِ اخلاق پژوهش چیست؟ اخلاق و پژوهش چه تعاملی با هم دارند؟ جهت گیری های عمده در اخلاق پژوهش، حدود و ثغور آن چیست؟ خاستگاه مسائل اخلاقی در فرایند پژوهش کدام است؟

تحلیل مفهومی اخلاق پژوهش

اخلاق پژوهش از دو مفهوم اخلاق و پژوهش تشکیل شده است و شناخت چیستی آن در گرو تحلیل آن دو مفهوم و تعامل بین آنهاست.

اخلاق: امروزه تلقی نسبتا نوینی از اخلاق در میان است. قدما، علم اخلاق را آموزگار خویهای نیکو دانسته اند.۱ اخلاق را جمع خُلق دانسته اند که عبارت از صورت باطنی است و در مفهوم سازی عالمان اخلاق به معنای هیأتِ راسخ در نفس است که افعال از آن به سهولت صادر شود.۲

اینکه خُلق صرفا انجام امری نیست، چرا که آدم بخیل ممکن است در شرایطی بذل و بخشش کند، نکته مهمی در مفهوم سازی قدما از اخلاق است. امروزه از خُلق و خوی به الگوی رفتاری تعبیر می کنیم، اما تمایز فضیلت و رذیلت در خلق و خوی از مواضع اختلاف نگرش نوین است.۳

حصر مفهوم اخلاق به فضایل و رذایل صرفا شخصی و ملکات نفسانی، تصویر تحویل نگر۴ و مبتنی بر اخذ وجهی از شی ء به جای همه هویت آن است. امروزه، اخلاق را الگوی خاصی از رفتار ارتباطی درون شخصی و برون شخصی می دانند. اخلاق، بر اساس این مفهوم سازی، مرهون ارتباط x با Y است. اگر x با Y، الگوی رفتاری Z را اخذ کند، x اخلاقی عمل کرده است. Y در این تعریف اعم از انسان و غیر انسان (مانند محیط زیست طبیعی و حیوانی) و نیز فراگیرِ خود شخص x و غیرِ اوست. مراد از Z ، الگوی مبتنی بر رعایت همه حقوق Y است. در این تعریف مفهوم حقوق Y کلیدی و چالش خیز است. به دلیل جهت گیری مقاله (ترویجی) به این چالش نمی پردازیم. به هرروی، اخلاق مسؤولیت پذیری فرد در رفتار ارتباطی است که به رعایت حقوق دیگران معطوف است.

اخلاق حرفه ای: مسؤولیت پذیری در رفتار ارتباطی بر حسبِ مصداق x، محیط آن و نیز مصداق Y تنوع می یابد: مسؤولیت فرد در زندگی شخصی (اخلاق شخصی)،۵ مسؤولیت فرد در زندگی شغلی (اخلاق کار)،۶ مسؤولیت سازمان نسبت به محیط۷ و….

اخلاق پژوهش شامل دو قسم اخیر از مسؤولیت پذیری است: مسؤولیت پژوهشگر در فعالیـت حرفه ای خود و مسؤولیت سازمانها و مؤسسه های پژوهشی. وجوه تمایز این دو گونه مسؤولیت اخلاقی در فرایند پژوهش بیان خواهد شد.

پژوهش: واژه تحقیق کاربردهای فراوان دارد. اگر پژوهش را متمایز از مطالعات پراکنده، به فرایند پردازش اطلاعات اطلاق کنیم که به گستره خاصی از علوم متعلق و دارای هویت جمعی است، مفهومِ فراگیر از آن را به دست می آوریم، به گونه‌ای که شامل هر گونه مطالعه با جهت گیریهای مختلف آموزشی، اطلاع رسانی، ترویجی و پژوهشی (به معنای خاص) می گردد۸٫ بر اساس این مفهوم سازی، مطالعات معطوف به احیاء میراث مکتوب از مصادیق پژوهش نظام مند است.

 

توجه:

برای دانلود فایل کامل ورد لطفا اقدام به خرید نمایید.

لینک دانلود فایل بلافاصله پس از خرید بصورت اتوماتیک برای شما ایمیل می گردد.

سفارش تحقیق

به منظور سفارش تحقیق مرتبط با رشته تخصصی خود بر روی کلید زیر کلیک نمایید.

سفارش تحقیق